ОРОЛДЛОГОО

Буддийн гүн ухаан дотроо хэдэн хэдэн урсгал чиг талтай байдаг.Эдгээрийн дотроос хоосон чанарыг гол болгогч төв үзэл нь хумхийн тоос нь хуран бүрэлдэхэд аливаа юмсийн эх үүсвэр болдог бөгөөд хумхийн тоос нь өөрөө шороо,гал,ус,хий гэсэн махбодтой байдаг гэж заасан байна.
Хумхийн тоос гэдэг нь бидний сайн мэдэх атомийг хэлж байгаа юм.Шалтгаан байж байж нөхцөл үүснэ,тэгээд хумхийн тооснууд хуран нийлж биет юмс үүснэ.Үүсний дараа хумхийн тооснууд шалтгаан нөхцөлийн үүднээс салан задарна.Шалтгаангүйгээр юу ч үл буй болно,харин шалтгаанаар нөхцөлдөж үүссэн бүхэн хоосон чанарыг агуулна.Тийн учир мөнх бус байдаг.Энэ бүх үйл явц хөдөлгөөн юм.Хөдөлгөөн бол мөнх юм. Хөдөлгөөн явагдаж байгаа болохоор тэнд орон зай байгаа нь үнэн.Тиймээс орон зай бол бас мөнх юм.

Долдугаар сар

Үүрийн гэгээн жингээр дэлбээн дээр бөнжигнөсөн шүүдэр залгилж
Үзэсгэлэнт гэзгээ задгайлах шиг эрвээхий аяглан сууна
Цэцэгэн дээр суусан зөгий балга бал амтлаад
Цэнгэн нисэн одохдоо үүр луугээ тэмүүлэн ниснэ
Долдугаар сарын салхи өвсний толгой эрхлүүлж
Долгиотон найгах тал нуурын мандал шиг санагдана
Бараа тасрах газраас морьтон наашлах айсуй талд
Биеэлгээ бүжих мэт зэрэглээ найгалзан харагдана
Аавын бүлсэн айраг саахалтын газраас сэнхийж
Агь таана үнэртсэн нутагт минь хурдан морьд уягдана
Цэлмэг тэнгэрийн дор нутгийн ах нар цуглаж
Цэц мэргэнээ шалгахаар цэцэг бэлчсэн талд хурайлна
Начин шонхор дүүлэх мэт бөхчүүд дэвсээр гарахад
Наадамын өнгө долдугаар сартай нэн зохицоно
Тал нутгийг алаглуулсан цэцэг мэт аялгуут сэвгэр
Танил мэт санагдах нь цэлмэг тэнгэр дор төрсөнийх болой
Одод түгсэн шөнө цагаан цээжтэй бүсгүйн тэрлэгний хормой
Ойр ойрхон намилзах нь тэнгэрт зурсан хэн нэгний бүтээл гэлтэй.

2010-06-30

***

Асар үнэтэй ганц хоромд
Ахин мэндэлсэн нахианууд
Агшин зуурт хэн нэгнийг
Догдлуулдагаа мэддэг ч
Гомдсон ганц навч
Агаарт гулсан унахдаа
Сайхан цэцэрлэгийн гудамжнаа
Цагаан цээжтэй бүсгүйг
Догдлуулахаа яахин мэдэх билээ.

2010-01-04

Ахаа өмөөрч бичсэн шүлэг

Ааш аашаа
Агаар нэгэн гэртээ
Адилхан идсэн
Амьсгал нэг
Муу ах минь дээ
Муусайн найз нартайгаа
Архи уусан гэх шиг
Хэрэг төвөгт орох нь холгүй
Халамцуухан явна гэх шиг
Охид бүсгүйчүүдтэй орооцолдож
Эхнэр хүүхдээсээ сална гэх шиг
Хов живийн үгнүүд
Хол ойроос ирэх л юм
Зүрхээ таллан байж
Зан зангаа
Холиж идсэн
Зуузай нэгтээ
Муу ах минь
Ямар бурхан биш
Зурагдсан төөрөгөө
Зурж дуусах гээ л биз
Хувь тавилангийн замаас
Гажих эрх байхгүй
Амьдралаа дуустал
Уусан,эс уух хоёрт
Насаа уртасгана гэдэг
Ижил шүү дээ
Хэн бүхэн
Эцсийн эцэст
Үхэхээс хойш
Маргаашийг хараад
Юу хийхэв дээ
Өчигдрийн гэмшилээс болж
Амьдралгүй боллоо гээд
Муу ахыг минь
Бүү зэмлэ
Өдгөө аль хэдийн
Зурагдсан тавилангаа
Гүйцээхээр ядаж яваа
Бурханы дуулгавартай
Шавь юм шүү дээ
Үнэн худлын хорвоод
Үйлээ таллаж
Зулай зулайгаа
Гишгэлцэж төрсөн
Сэтгэл нэгтэй
Муу ахад минь
Бурханы ухааныг
Ойлгоход хэцүү
Эхлэл төгсгөл үгүй
Буурал хорвоо
Шударга бусаас хойш
Өнөөдөртөө талхны захтай
Хоног төөрүүлэх булантайдаа
Халуухан дарсаа балгаж
Багахан ядарсандаа
Ханаж яваа бол болоо
Муу ах минь.

2010-01-03

Чи...

Чи...
Анхилам улаан сарнай шиг
Өөртөө намайг татаж
Халуун зүрхээрээ
Xaцpaa улайлган байж
Би чамд хайртай гэж
Лугшиж хэлдэг
Чи намайг чимээгүй хайрладаг
Чи...
Хөгжмийн уянгалаг эгшиг шиг
Өөртөө намайг татаж
Хайр дурлал дүүрсэн сэтгэлээр
Харцаа гэрэлтүүлэн байж
Би чамд хайртай гэж
Нүдээрээ хэлдэг
Чи намайг чимээгүй хайрладаг


2010-01-03

***

Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс бодох бодохын дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс харах харахын дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс сонсох сонсохын дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс үнэрлэх үнэрлэхийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс амтлах амтлахын дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс өгүүлэх өгүүлэхийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс эдлэх эдлэхийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс мэдрэх мэдрэхийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс тэвчих тэвчихийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс хайрлах хайрлахын дунд би амьдарч байна.

2009-12-26

Шүлгийн тoвч гаргалгаа
Шаналалаас зовлон үүсдэг гэж би боддог.Сэтгэлийн зовлонг хүн өөрөө дарж чадна.Яагаад гэвэл хүн өөрөө бурхан гэж Будда хэлсэн байдаг.Өөрийн сэтгэлээс урган гарах хүсэл таашаал нь шаналал зовлонг авч ирдэг.Өөрийнхөө дотоод тэнгэрлиг хүч болох язгуур сэтгэл,ухаарлаар өөрийгөө сонсож биеэ барьж байх чадварыг сайн сурвал танд шаналал зовлон үгүй болно.Танд зовлон байлаа ч зовлон биш,зовлон үүслээ ч үүсээгүй болдог.Тэгэхлээр эс байх байхын дунд бид амьдарвал зөв амьдрал юм гэж би үзэж байна.

***

Намайг хараач ...гээд
Чамд хүсэл төрөхгүй бол
Чиний сэтгэлийг өөртөө яаж ойртуулах вэ дээ
Хуучны танил минь,чи минь,хасын царайт минь надад тун ойрхон байгаа ч
Хүсэл чинь,сэтгэл чинь надаас хол байна
Өд цагаан ,сэтгэл ариун гэгээн царайт минь
Би...ганцаараа жаргалтай байж чадахгүй
Өнгөрүүлсэн цагийн гэнэн бөгөөд гэгээн дурсамжуудыг эргэн санахуйд
Өнчирч хоцорсон сэтгэл минь гуниж,гуниад догдлов.
Аялгуут эгшиг шиг чинийхээ инээмсэглэлийг сонсоод уйлав
Хайрт минь сонсооч,энэ мод дуулж байна
Хайрлаж чадаагүй хайрын тухай
Хатаж унасан навчиснууд хөгжимдөж байна
Ийм сайхан модны дор
Ингэж сайхан суув.

2009-12-26

Эцэс төгсгөлгүй...

Эцэс төгсгөлгүй...

Эцэс төгсгөлгүй эхлэл дунд би амьдарч байнам.
Эхлүүлсэн үйлс бүxэн маань өглөө болгон шинээрээ
Төгсгөл үгүй үйлс гэж байдаг бол миний амьдрал тэрээ.

Зогсошгүй цаг хугацаан дотор би амьдарч байнам
Хөхөөтэй цагны зүү цаг болгонд донгодох нь шинээрээ
Xopoм ч зогсохгүй цаг хугацаа бол миний амьдралaa...

2007-12

***

Өнгөр тогтсон орчлонгийн шоронд цаг хугацааг нэхэх хүн сүрэгнүүд
Өөрсдийн сэтгэлийг баясгаж,оюун мунхаг өнгөрөөнө.
Өнгө зэрэглээ мэт аялгуу цуурай мэт амьдрал үүл мэт хоосон орон зайг бөглөж
Өнөөдөр хийсэн үйл, үл тасрах хоосон хорвоод
Түмэн хүн зон орчлонгийн жаргалыг чоно мэт булаалдан идэж
Түнэр харанхуйд дурлах жоом лугаа мэт мунхран гүйлдээд
Буруу зөвийг үл мэдэх гэнэн эрвээхий мэт аль өнгөтэй дээр нь эргэлдсээр
Бухимдсан буюу баярласан сэтгэлээ хэн нэгний зовлонтой нь хамт дугтарч орхино.
Хуучин замбуулингийн үйл хэрэг тасрах орон зайнд
Хөгшин цэнхэр дэлхий од болон сүүмийж мөнхийн үлгэрээ шивнэхэд
Хүн сүрэгнүүд жоом лугаа адил гэрэл рүү үл тэмүүлнэ.

2009-08-19

Би сэтгэж байгаа учраас би байна.Декарт/гаргалгаа/

(Cogito ergo sum)-Би сэтгэж байгаа учраас би байна гэдэг энэ алдарт үгийг уншихад байгаа юмс үзэгдэлийг байгаагаар нь тусгаж ойлгох хэрэгтэй болно.Яагаад гэвэл би байгаа учраас л сэтгэж байгаа явдал.Тиймээ, тун дажгүй үгээр илэрхийлсэн боловч нэг өнцөгөөс ваартай цэцэгийг зурсан мэт санагдана.Ертөнцийн хөдөлгөөнийг нэг өнцөг булангаас харж зурна гэдэг хангалтгүй учраас-Би сэтгэж байгаа учраас би байна гэдэг энэхүү ухааны яг эсрэг ухаан бол дорнын гүн ухаан БИ-үгүй буюу зовлон эдлэж байгаа хүмүүний таван цогц хэмээх дүрс,сэрэх,хураах,үйл,мэдэх эдгээр цогцнууд нүд, чих ,хамар, хэл, биеэр гадаад ертөнц дахь бүх л юмс хөдөлгөөнөөс авагдахуун эрхтэн болж байдаг.Дорнын гүн ухаанд БИ гэдэг ухагдахуун бол сэтгэл биш зөвхөн өөрийн чинь бие махбодь болно.Би сэтгэж байгаа биш,сэтгэл сэтгэж байгаа явдал юм.Ойлгоно гэдэг нэг ухагдахуун,мэднэ гэдэг бас өөр ухагдахуун байдаг.Бясалгал хийнэ гэдэг бол тодорхой агшинд өөрийн БИ хэмээгчээс салж оюун сэтгэл хоёроо төвлөрүүлж байж сая бясалгал хийсний үр дүнд БИ хэмээх үзэлээс хэсэг хугацаанд салж байна.Ингэхлээр Би сэтгэж байгаа учраас би байна биш Сэтгэл сэтгэж байгаа учраас би байна гэсэн үзэлд орж болно.

2009-07-01

***

(гадаад ахуй)
Амьдрахын хоосонг мэдсэн согтуу гуйлгачин гудамжинд зогсоно
Алив бүхнээ хайрлаач гэж хүн болгоноос гуйж биш асууж өнгөрөөнө
Цагаан гарт хэн болгон түүн рүү ярвайн харж зөрөхдөө
Цайрч хөхөрсөн харцан дахь амьдран хайрлахуйн гэгээг үл олж харна
Авагч,идэгч,шунагч,худал инээгч бүхий л хуурамч хүмүүстэн
Алдарт амаараа гурвантаа нулимж хөөрхий гуйлгачинг хараана
Амьд яваа хүмүүний сэтгэлд хүсэл хязгаар үгүй гэж орилоод өнгөрцгөөнө
Гэвч,сэтгэл хоосон болохоор хүсэл янжуурийн утаа мэт гэдгийг
Хөөрхий гуйлгачингийн харц л гагцxүү өгүүлж чадна

(дотоод ахуй)
Сайхан өнгөтэй вааранд
Хүү минь,цэцэг тарьжээ
Ургаж цэцэглээгүй мөртлөө
Үхэж гэнэ
Яагаад ургасангүй вэ?
Энэ цэцэг,ааваа
Усалаагүй байж
Энэ цэцэг
Яагаад ургасангүй вэ?хүү минь

(ертөнцийн ахуй)
Бурхан бурхандаа хайраа харамладаг замбуулинд
Дутуухан амьдрал дунд байсxийгээд л туугдах үүл мэт
Хүмүүс ямар их өрөвдөлтэй,гунигтай амьд явна вэ?
Усны урсгалд гөлийх чулуу мэт цагын эргэлтэнд элэгдэх хүмүүнд
Яаж амьд явбал үнэн амьдрахыг бурхад мянгантаа сургавч
Ялихгүй амттанд ташуурах сэтгэлээ барьж үл дийлнэ
Амьдрал өөд бадамлан асах галт сарнайн амьдрал хаа байнаа...

2009-06-01-20

***

Үзэсгэлэнт харц,ялдамхан алхаа чинь
Урин цагийн эхний яргуй мэт ялгармуй
Энэ бие нас минь үйлийн үртэй,мөнх бусаа
Энэлэх сэтгэл даардаг зүрх минь шувуу мэтээ
Нууцлаг эрдэнэ шиг сэтгэлийг чинь
Бурханы тарнинаар нээж үл чадмуй
Өөрийн уйтгар гунигаа дааж ядан нисэх шувуу
Шинэ охид дэлгэрэх өвсний дэргэд яргуйг хүлээмүй

Чимээ аниргүй явж одно

Наран саран ээлжлэн,хөдөлдөг бүхнийг элээсээр
Насны сүүдэр улам богиносож,нарыг улам шүтэнэ.
Чимээгүй орших хорвоо хатуу зүрхтэн,догшин бүхнийг
Чимээ аниргүй алслуулан,харанхуй он цаг руу авч одно.
Хайрын галаар харанхуйг нэвтэлж,хавсарган салхитай хорвоог
Халуун зүрхтэнгүүд хэсэгхэн хором бүлээцүүлэхэд
Ядрал цөхрөлд автсан үй түмэн царайтангууд үл мартана.
Одод гэрэлтээгүй шөнийн тэнгэрт саран ганцаараа
Орчлонгын үнэн үлгэрийг мянгатаа өгүүлэвч хүмүүст үл сонсогдоно
Үүр цайж,наран хайраа цацраахад саран гэрэлд уусан одно
Гунигт харцтангууд сарны үлгэрийг зүүд мэт ойлгосоор
Он цагийг элээж,сансар огторгуйн хаа нэгтээ явж одно.

2009-02-03

***

Сэтгэл минь нэг л гунигтай байх шиг...
Бодвол тэр гуниг доголон гуниг байх...

2007 oн

***

Хорвоо ертөнцийг ойлгох чинь эртдээд байна
Амар амгаланг эндээс бүү эр,оршиж байна гэдэг гуниг
Эргээд уулзах ижийн тухай зүүд зүүдэн доторхи зүүд
Энэ ертөнцийн дуу эгшиг сонсголонтой боловч замхарна
Эргэх дөрвөн цаг зөвхөн нүд алдам өнгө төгөлдөр будгийн холил
Сэтгэлийг өрдөх шүлэг чинь эцэстээ унтрана,ахуйн хоосон
Өөрөө дайжиж эзэнгүй болсон мөчид,хорвоог ойлгох болно.
Диваажингийн буудалд буухад бүү ай,цаашаа зам бий.

2009-01-27

Амгалан зүүд

Дотоод сэтгэлийн дуудлага давалгаалж зүрхний эрэгт долгисхуйяа
Дорнын мөнгөн саран үүлсийн цаанаас бултайж намайг санаж байгаа
Сэтгэл хөндүүрлүүлж эрчимсэг нэгэн давалгаа зүрх алгадан цохихуйяа
Сарны улбар туяанд инээмсэглэл тодхон үжин намайгаа үгүйлж байгаа
Салхи шиг тийм хол ,ийм ойрхон шивнээ,амархан сарничих юм шиг санагдаад
Амраг чиний минь хоолой яруу дуулал шиг ойртож ийм амгалан зүүдэнд
Сэтгэлийн минь тэнгисийг туулсаар зүрхэн газарт эрэгдэнэ.

2009-01-27

САНАНА...

Хол байхад нь шүлэг бичиж дуу зохиож санана
Хөдөлгөөн үйл бүхнийг нь дүрслэн зураг зурж санана
Хуучирч элэгдсэн зургыг чинь байнга харж балга гуниг залгиж санана
Өглөө сэрэх болгондоо чамайг бодож тэр өдрийг хайрлаж санана
Өнгөрсөн явдалуудаа эргэн төсөөлж жүжиг үзэх мэт гөлрөн санана
Өдөр өнгөрч шөнө болоход саранд чиний тухай ярина,бодлогширно
Өнчин сэтгэлээ захиа болгон явуулчихаад араас нь хариу горьдож санана
Хоёрхон мөр шүлэг холбочихоод түүнийгээ хос амьдрал гэж мөрөөснө
Энэ бүхэн миний хайрын хөрс гэж сэтгэлээ нөмөрч унтчихаад
Амгалан тайван нойрсож чиний үнсэлт шиг өглөөг угтаж сэрнэ.
Халуун сэтгэл,дулаахан инээмсэглэл,үүр цайх мэт царайг чинь
Өдөр өдрөөр улам их үгүйлж уйтгарын шүлэг амилуулж санана.
Хажууд байхдаа хайрласан өдрүүд дутмаг юм шиг харамсан санана
Санаан зоргоор болдоггүй хорвоод өнчин хайрыг соёолуулж санана
Сэтгэлийн зоригоор дийлддэггүй амьдралд ганцаардлын шарх амсан санана
Сархадын шидээр мөрөөсөн гунигаа хэсэг мартаж санана.
Үймрэн гуниглах үедээ дарс шимж, шүлэг тэрлэн өнгөрөөж санана
Сэтгэлийг энэлгэх сар мэт царайт хүүхний инээмсэглэл зүрх зүсэх увидастай ч
Сэтгэл зүрхнийхээ галбирийг эвдэхгүйгээр өдөр өдрөөр хайрлан санана
Чинийхээ гоо үзэсгэлэнт сэтгэл,дулаахан хайр,халуун дурлалыг чинь
Өнөөдөр л маш ихээр үгүйлэн,сэтгэл минь чам руу галын дөл мэт цоргилж байна.


2009-01-25

Учраад л өнгөрөх бүсгүйд

Урин хавар айлсаж урсгал усан урсахуйд
Удаан хүлээсэн шувууд сэтгэлд минь ганганана
Уйтгартай өдрүүдийг халж яргуй шиг хэнзэрж мэдэх
Учраад л өнгөрөх бүсгүйд сэтгэл минь хоногшино.

Зохимжит өнгөөр дэлгэрч зун цаг ирэхүйд
Зөрөөд нисэх эрвээхий сэтгэлд минь эргэлдэнэ
Зайгүй зүрхэнд минь зөрөг жим засаж чадах
Зуурхан л учирах бүсгүйд сэтгэл минь хоногшино.

Навчаар гунисан намрын халуун нар төөнөхүйд
Нуур нь эзгүйрсэн усны толионд сэтгэл минь уйтгарлана
Нулимс цийлэгнэсэн нүдийг минь шувуу шиг арчиж өгөх
Нэг л учирах бүсгүйд сэтгэл минь хоногшино.

Өнтэй өвөл зочилж уулсын оройг цасаар хучихуйд
Өвдөг даарсан хүйтэнээр сэтгэл минь жавардана
Өвөрийн халуунаар дулаацуулж өглөөний нар шиг ээх
Өнөөдөр л учирах бүсгүйд сэтгэл минь хоногшино.

2007~8

***

Шороотой бага насаа
Шажигнан асах дөлөөр сольсон
Шажигнан асах дөл шиг насаа
Шиврээ бороонд нэвт цохиулсан
Шиврээ бороонд цохиулсан насаа
Шаргал наранд ээх болно.

2006-08-04

Захих үг/хүүдээ/

Хорвоо дэлхий өнгөө сольсоор
Хонгор хүү минь том болжээ
Холоос санагалзах аавын сэтгэл
Хаврын салхи шиг урин болжээ.

Алаг хорвоогын муухай сайханг
Амьдралын худал үнэн,хатуу зөөлөнг
Анхалж хүүдээ хэлж сургах нь
Аав хүний сэтгэл юм.

Алс холоос хүү нь аавыгаа
Аав нь хүүгээ санагалзах өдрүүд
Ард минь хоцроод дурсамж болохыг
Алаг үр минь,чи ойлгоорой!

Амьдрал чамайг хүлээж авахдаа
Аавын гэрт тосож авахгүй!
Эмх цэгцгүй амьдрал чамайг
Эхийн сэтгэл шиг эрхлүүлэхгүй!

Эрдэм номдоо хичээнгүйлэн суралцаад
Энэ биеэ мэдлэг эрдэмээр цэнэглэж
Ээж аав,ах дүүдээ хайртай хүү нь
Эх нутагдаа эзэн нь болж төлөвшөөрэй!

Цаг үетэйгээ мөр зэрэгцээд
Цэгнэж алхаад хугацааг хожих нь
Цахим болсон энэ ертөнцөд
Цаглашгүй үнэтэйг мэдэрч алхаарай!

Зорилгодоо хүрэх чармайлтаа умартаж
Залхуурч суугаад өдөр алдахыг
Заавал мартахгүйг өөртөө сануулж
Заалттай энийг дагаж мөрдөөрэй!

Өчүүхэн зүйл дээр худал хэлж
Өөр бусдад итгэл алдах нь
Эргэж ирдэггүй итгэлт чанараа
Эрээд ч олохгүйг ойлгож яваарай!

Сэтгэл зүрхээ чөлөөтөй байлгаж
Санаа бодлоо нийтлэг болгоод
Садаа болох ичимхий гайгаас
Салах өөрчлөлтийг тууштай хийгээрэй!

Үндэс ургаж мод нахиалаад
Навч хийсэж цасанд дарагддаг шиг
Нас нэмж,үе өнгөрөөд
Нэр баларч чи мартагдахыг мэдээрэй!

Өндөр зорилго тавин төлөвлөж
Өмнө чинь зогсох залхуу маргаашыг
Өнөөдөр л ганцхан түлхэн унгаавал
Өгсөх шатаар дээшлэхийг ойлгоорой!

Нам доошоо хальтран унахуйд
Үүнээс доош ангал буйг санаж яваарай!
Өндөрөөс өндөрт авиран гарахуйд
Үүнээс илүү өндөр буйг санаж яваарай!

Ганцаардах үеүүд таарвал
Гонь бие гэж бүү гунихраарай!
Хорвоо уудам ч гэлээ
Өөрийнхөө дотроос бүү холдоорой!

Одод яагаад сансарт гэрэлтдэгийг мэдээрэй!
Орчлонд чи яах гэж ирснээ ухаарай!
Оргил яагаад уулсын сүр болдогыг мэдээрэй!
Орон зайнд бүтээгдэхүүн болдогоо чи ухаараарай!

Амьдрал гэдэг түмэн асуултын учигыг
Бусдаас асууж бүү яваарай!
Тайлагдахгүй уяа гэж байдаггүй шиг
Дотор сэтгэлээсээ хариугаа олоорой!

Өчигдөрийн үүл бүрхсэн нарыг мартвал
Нөгөөдрийн нарыг үүл бүрхсэн байх тул
Өнөөдрийн мэдэж байгаа зүйл чинь
Маргааш болоход багадна.

Алт мөнгөөр байхгүйг нөхөөд
Аз жаргалтай болдоггүй юм
Эрхэм зорилго тавин хүрснээр
Эдлэх жаргалтай болдогыг ухаараарай!

Ухаан сайт хүмүүнтэй учирваас
Уг сэтгэл бодлоос нь суралцаарай!
Ул муут хүмүүнтэй учирваас
Уг сэтгэл бодлоо эвдэрэхээс сэргийлээрэй!

Хар санаатан өнөөдөр шалбааг мэт байхад
Хүү минь,чи! гол мэт урсаарай!
Хар санаатан маргааш үер мэт аашилбал
Хүү минь,чи! далай мэт оршоорой!

Алдаж алхвал аваад урсгадаг
Амьдрал хэмээх энэ урсгал голд
Хайрт аав чинь сөрөн зогсож байна
Харин миний хүү урагш алхаарай!

Аливаа үйлсэд алдах алхам бий
Алдаа болгоны дотор амжилтын үндэс бий
Амжилт болгоны дотор аргын увидас бий
Арга болгоны дотор язгуур сэтгэл оршино.

Захих сургааль олон боловч
Зарим хэсгээс шууданлаж явууллаа
Үлдсэн сургаалиа тэврэлдэн учираад
Үлгэрлэж хүүдээ сургах болно.

2006-1~2007-12

Би...

Би...
Дотоод сэтгэл минь галтай байвал
Гадаад ертөнц маань гэрэлтэйд итгэдэг.
Би...
Амьдрал хэмээх ахуйд халуун сэтгэл оршвол
Аз жаргалыг сэтгэлийн минь харц олдогт итгэдэг.
Би...
Дулаан сэтгэлээр тус бусдад хайрлавал
Сайн сайхан амьдрал удаан тогтдогт итгэдэг.
Би...
Сэтгэл сэтгэлээ нэгэн цогц болговол
Хайр хайраа хайрладагт итгэдэг.
Би...
Эгэл бүхэнд сэтгэлийнхээ дулаан харцыг өгвөл
Өнөөдрийн нар хувь тaвилaнг маань ээдэгт итгэдэг.
Би...
Хайраар хүн болж хайраа бусдад өгөх нь
Хүмүүний л хийх үйлс гэдэгт итгэдэгээ.

2006-12 сар

Бурханы шавь хэмээхийн тухай/гаргалгаа/

Бурханы шавь гэдэг үгийг бид үлгэр домог,буддын ном судар,энд тэндээс олж уншиж сонсож байсан нь аль хэдийн дотно танил үг болжээ.
Бурхан гэгч байдаг уу?байвал хаана байдаг билээ гээд л олон асуултууд үргэжилдэг.Бурханд бид өөрийн гүн хүсэл мөрөөдлөө бурхандаа даатгаж залбирдаг. Дотно болон нигүүлсэнгүй их хайр, илч хүч хайрладаг хүмүүсээ Бурхантай зүйрлэж Бурхан хүн гэх мэтээр хэлдэг.Эгэл хүнээс Бурхан болсон хүмүүс ингэж хэлж байжээ."Аврал өөрт буй","Хүн болгоны дотор Бурхан болох илч бий"гэх зэргээр хэлэхдээ хүн бол өөрөө Бурхан юм гэдгийг л хэлж сургаж байсан.Хүн болгон "Бурхан" болж болох юм байна.Бурхан болохын тулд дотор язгуур сэтгэлээсээ өөрийгөө олох,бие хэл сэтгэл гурваа ариун байлгаж байж сая Бурханы зэрэгт хүрч болно.Тиймээс бид "Бурхан" болохын тулд гагцxүү үнэн сэтгэлийг баримтлаж бие хэл сэтгэл гурваа ариун байлгахын тулд суралцаж мэрийнэ гэдэг бол "Бурханы шавь" болж байгаа гэсэн үг.
"Бурханы шавь" гэдэг нь өөрөө өөрийнхөө шавь гэсэн үг ажээ.


2008-11-23

Өнөөдрийг хайрла.

Өнөөдрийг хайрлаж маргаашид дурладаг бол
Өнөөдөр гунигтай байгаад маргааш баясахыг мэддэг бол
Өнөд та,аз жаргалтай хүн
Цаг болгоны үнэтэйг мэдэрвэл нэг өдрийн жаргалыг үзнэ
Өдөр өдрийн амьдралыг үзвэл нэгэн ертөнцийг бүтээнэ
Өнөөдөрөө үнэлж сурвал амьдрал гэдэг урлаг
Өнөөдөр өнгөрч маргааш болвол эргэж ирэхгүй энэ цаг хугацаанд
Хавтас нь хуучирсан шинэ дэвтэр шиг юуч бүтээгээгүй амьдрал
Харамсалаар дүүрэн угтах хувь тавилангын төгсгөл дээр
Бүү ухаарал амсаач!
Өнөөдөр гэдэг өдөр богинохон хэдхэн мөчтэйг мэдсээр
Өнгө ялдамд дурлах эрвээхий шиг эргэлдэн нисэж
Өнөөдрийг бүү орхиоч!
Зовлонтой ч бай жаргалтай ч бай энэ өдөр ганцxан удаа л тохиолдоно
Эргэж урсахгүй голын ус хөөс үлдээчихээд л урсдаг шиг
Өмчилж болдоггүй цаг хугацааны өмнө сөхрөх мөч ирэхийн цагт
Бүх юм дурсамж болон үлдсэн байх болно
Угтаа дурсамж гэдэг бол гуниг юм
Маргаашид дурлаж өнөөдрийг хайрлаж сурах хэрэгтэйг
Хамгийн дотно цаг хугацаа бол өнөөдөр гэдгийг мэддэг бол
Өнөд та,аз жаргалтай хүн.
2008-11-12

Сармагчин гахай хоёр/ёгт зохиомж/

Сармагчин гахай хоёр зам зуур тааралдаж ийн ярилцаж гэнэ.
Сармагчин гахайг харангуутаа инээж урд хойно нь орж харайгаад чи яахлаараа дандаа гэм хийчихсэн юм шиг газар шагайж шиншилж явдаг юм бэ? гэж их ёжтойн аргагүй хэлэв гэнэ.
Гахай,чи харин өөрөө яахлаараа юм болгоныг сонирхож хэнхэг царайлж явдаг юм бэ? гэж сөргүүлэн асуухад,Сармагчин xэсэг инээснээ би хүн болох шинжиндээ явж байна,харин чи гэхэд Гахай санаа алдан хэсэг дуугүй байснаа ингэж ярив гэнэ.
Би урд нь хүн байсан юмаа,одоо харин ийм л төрхтэй болоод явж байна.Тэгээд л би ийм болсондоо гутраад газар шагайж явдаг болсон юмаа.Бүх юмтай сайхан хүн явлаа,эд хогшилоор баян явлаа гэж гэнэ.
Сармагчин,тэгээд чи яагаад хүн биш болсон юм бэ? гэж асуужээ.
Гахай,хүн бол хүнээрээ л байх ёстой тэрнээс биш эд зүйлсийн боол байх ёсгүй.Хүн байх их утга учиртайг одоо л өнгөрсөн хойно нь ойлгож явна даа.Хүн бол байгалийн бүтээгдэхүүн учир өвсөн тэжээлтэн байх ёстой байтал буруу ухамсарын гайгаар амьтадын мах зооглосноор хар буруу хүчийг өөртөө шингээж буруу хөгжилийн замналаар шуудран орсноор шунал тачаалын гай ихсэж нигүүлсэнгүй сэтгэл,хайрын их ундрага сэтгэлийн их галаа гээснээс ийнхүү би гахай биенд шингэсэн юм.Хүнд оюун ухаан тэнгэр мэт хэрэгтэй ч сэтгэл газар мэт түшиг тулгууртайг мартсаны үйл лайгаар ийм боловоо гэж гэнэ.
Сармагчин,аан тэгвэл чиний маргааш дуусаж байгаа юм байна,миний маргаашууд зөндөө байна гээд гахайг харж байснаа чамд хүнээс үлдсэн зүйл гэвэл наад гүзээ чинь байна даа гэж хэлчихээд хөгтэйн аргагүй инээсээр яваад өгч гэнэ.
Сармагчингаас гахай руу хувирах хувиралт хичнээн болохыг бүү мэд дээ.

2008-11-05

***

Нүдээ аниад харахад тэнгэр онгойж гэрэлтээд
Нулимсан хайр гэмшилтэй бөгөөд ухааралтай
Чихээ таглаад чимээ анирдахад ертөнцийн дуу
Чимэгтэй бөгөөд чийртэй ажээ.

2008-11-01

***

Шүлэггүй шүлэгч
Ирээдүйн төрөгсдөд
Шүлэг тэрлэнэ
Өнөөдрийн хүмүүс
Бөгсний цаас болгоно
Маргаашийн хүмүүс
Мэдрэмж олон амирлана

2008-10-29

Харамсахгүй ээ.

Давтамжтай орон зайнд
Давтагдахгүй амьдрах
Ухааны цараа
Урдахь цаг хүнийг хүлээхгүй
Урсаад л өнгөрөх
Мөрөн мэтээ
Шороотой бага насанд
Шувууд цуцах
Өргөн тал шиг ирээдүй
Өмнө минь
Зэрэглээтэж...
Идэр илд шиг
Залуу насанд
Туурайтан эцэх
Оргил сүндэрлэж...
Хэн нэгний зараалаар
Боол мэт амьдарлаа
Боллоо,гүйцээ!
Бурхан намайг дахиад
Хүн болгоно гэвэл
Үгүй гэнээ.
Одоо энд би зогсож байна
Олдохгүй болсон ирээдүй
Өчигдөрөөр солигдож
Өргөн тал минь
Жимээр солигджээ
Хогын саванд дотор
Хог шиг биш хог байх
Ухааны цараа
Хоосон гараа ганзаглаад
Хоосон амьдралаас явахад
Харамсахгүй ээ.

2008-10-24

Намрын шүлэг

Намар намрын сайхан нь
Нарандаа байдаг
Намайг ээх тутам
Нөөлөг хүсэж
Настай ааваа санана.
Нутаг сэлгэх шувууд
Нулимс цийлэгнүүлж
Найраг болон үлдэнэ.

Намар намрын гуниг нь
Навчиндаа байдаг
Нас ахих тутам
Нар шүтэж
Настай ээжээ дурсана
Навчны хээ хуар
Намба болон
Нүүрэнд минь тодроно.

2008-10-23

***

Яривал нэг хүн сонсоно
Бичвэл зуун хүн уншина.

2008-10-18

***

Мэдрэмжээр өлсөж
Мэдэхийн хэрээр цангахад
Зангилаас тайлагдана
Болох болохгүй бүхэн
Байгаагаараа оршиход
Болохгүй нь юу билээ
Тойрог замд
Оюун санаа минь хөвөхүй
Энэ л цэгт ирдэгсэн биш билүү
Өдөр шөнө эргэлдэвч
Зогсохоо хүрвэл
Өнөөдөр л зогсоно
Цаг хугацаа буцдаг
Ахуй гэж байдаг орчлон
Хоосоноос хоосон
Үнэн худал хоёр
Ах дүү шиг нөхөрлөсөн
Амьдрал дундах бүхэн
Байгаагаараа оршиход
Болохгүй нь юусан билээ

2008-10-17

Үнэн ба худалын тохиол/бясалгал/

Үнэн байгаа учираас худал байгаа юм.
Худал байгаа тул үнэн бас оршиж байгаа юм.
Ухаант хүмүүс үнэн амьдарвал зөв амьдарч байгаа билээ.
Цагаан хар хоёр өнгө цагаан хар хоёр өнгө байна.
Гэтэл цагаан нь дотроо бас хар өнгө ч байна,цагаан өнгө ч байна.
Харин хар өнгө нь бас дотроо цагаан өнгө ч байгаа хар өнгө ч байгаа.
Тэгэхээр зөв амьдарч байгаа хүн үнэн амьдарч байна гэсэн үг биш.
Үнэн дотроо худалыг ч агуулна үнэнг ч агуулна.
Худал дотроо үнэнг ч агуулна худалыг ч агуулна.
Үнэн худал болдог худал үнэн болдог цаг мөчүүд тохиолддог.
Иймэрхүү тохиолууд амьдралд нэлээн тохиолддог.
Үүнийг бид ажиглладаг билүү.

2008-08-31

***

Чиний зүрхний гуниг
Өнөөг хүртэл
Өнө цээжний гүнд
Арилаагүй хэвээрээ...
Намрын гуниг
Навчиндаа байдаг шиг
Зүрх минь
Гуниглаастай хэвээрээ...

2008-08-16

Би хаашаа ч явахгүй

Би хаашаа ч явахгүй Хүмүүсээ та нар Хаашаа яарна вэ? Би хаашаа явах вэ? Хайр хэнзрэх Хорвоод Нэг нь нэгнийгээ Барж идэх тавцан руу юу? Үгүй ээ,үгүй хүмүүсээ Навчис гандах мэт Сэтгэл минь гундаж Газартаа л дурлаж байна Зүрх минь Навч мэт Газар дээр хөглөрмөөр байна. Би хаашаа ч явахгүй Эндээ л зогсож байя! Хүмүүсээ та нар Юугаан хайж байна бэ? Надаа хайх зүйл алга даа Далайн ёроол дохь Догшин загас Жараахайгаа барьж идэх Дүр зураг руу юу? Үгүй ээ үгүй хүмүүсээ Ганцаараа Зөрөг жим дээр ургасан Өнчин цэцэг шиг Тэнгэр ширтмээр байна Сэтгэл минь Цэцэг мэт Хөрсөн дээр өндиймөөр байна Би хаашаа ч явахгүй Эндээ л зогсож байя! 2008-08-14

Чиний гэгээн гуниг

Чиний гэгээхэн гуниг Одод нойрссон шөнөөр ертөнц ертөнцдөө дурлах шиг Охин байсан чиний сэтгэл миний цээжинд үлдэж Од одондоо харваxaд зурвасхан гэрэлт жимийг үлдээсэн Чиний гэгээхэн гуниг миний зүрхэнд байна. Шөнө болоход дэлбээгээ хумиад үнэрээ нуух цэцэг шиг Шүлэг болдог чиний сэтгэл миний цээжинд хургаж Цоморлигоо дэлгэж өглөөг авчирахдаа шүүдэрээр уйлагнасан Чиний гэгээхэн гуниг миний зүрхэнд байна. 2007-12

БУРХАНЫ ҮГ /үлгэрчилсэн зохиомж/

Эртээ урьдын цагт зовлонгын уут болтлоо нэрвэгдсэн Хүн гуай Бурханд хандаж гомдолоо ийн мэдүүлэв гэнээ.
Бурхан таны ивгээл дор сайн сайхан,аз жаргалыг хүссээр он жилийг мянга мянгаар нь илээвч тэр аз жаргалыг тэр бүр хүртэж чадахгүй алтан гадас од мэт холын холд байгаа мэт санагдах боллоо.Иймээс Хүн миний зовлонгын хэмжээ болон агуулгыг тайлж өгнө үү? гэж Бурханаас эрээ цээргүй Хүн гуай асууж гэнээ.
Бурхан Хүн гуайд ийн өгүүлрүүн:Энэ хорвоод Хүн та зовох гэж ирсэн тул өөрийн хувь заяаныхаа саваа дүүртэл зовох л болно.Хүн та амьд бол зовлон амьтай байдаг,ийн учир сав сая дүүрсэн цагт зовлонгын хэмжээ тэр болно.Дүүрсэн саваа дундлавал агуулга нь тэр болой гэж гэнэ.Ийнхүү Хүн гуай Бурханы хэлсэн үгийг бодсоор өнөөг хүрсэн гэнээ.

2008-07-13

БҮХ ЮМС ТҮР ЗУУРЫНХ/гаргалгаа/

Бороо орж эхэлсэн л бол зогсож байгаа нь тэр!
Өглөө сэрсэн л бол тэр өдөр дуусаа!

Энэ дээрхи хоёр мөртөд тайлбар хийх гэж оролдоё! Бүх юмс хувиран өөрчлөгддөг боловч мөн чанараа үл гээмүй. Бид аливаа юмс болон үзэгдэлийг байгаагаар нь хардаг боловч энэ ч бас тийм сайн хангалттай тайлбар биш ажээ.Өөрөөр хэлбэл бид аливаа юмсыг мөн чанараар нь мөн аливаа үйлс болон үзэгдэлийн үрийг нь олж хардаг.Тийм ч учраас дээрхи хоёр мөртийг бичсэн санаа нь бол БҮХ ЮМС ТҮР ЗУУРЫНХ гэдэг энэ гүн утгатай үгийг өөр өнцөгөөс гаргалгаа болгон бичих гэж оролдсон юм.

2008-07-11

Hoa Sua

Вьетнам зураач Ngyun Thi Bach Lan-ны "Hoa Sua" бүтээл /Oil on canvas/

Элегия~

Хавар ирэх болгонд
Хайрын учиралтай өдрүүдийг цэцэгс чимэглэн ургаж
Ганцxан л зундаа дэлбээлнэ.
Намар нөхөн ирж

Нарт хорвоо ийм гунигтайг сануулж
Нас нэмсээр өвөл намайг бууралтуулна.
Эгэл бус ч юм шиг
Энэ хорвоогын жамыг дагаж
Амьд явах уйтгартай
Эргэх дөрвөн улирлын аясыг дагаж
Зурагдсан пянз шиг чийхарч
Зургаадай таяг тулах ч гунигтай

2008-06-24

***

Зүрхэнд минь чи сэтгэлийг лугшуулж
Зүүдэнд минь од мэт алсад оршино уу?
Одноос од руу харваж
Огторгуйг ширтүүлэн санаа алдуулна уу?
Түр хүлээж бай!
Зогтусан харцаа нэг нээ!
Нүднээс чинь өөрийгөө олж хараадахъяа!

2008-06-23

***

Бороо орсон өглөө саруулхангүйсэн бол
Бодол минь борооны дусал мэт мэлмэрэхгүйсэн
Модод бороонд норох нь зохимжгүйсэн бол
Бие минь хатсан навч мэт үлдэхгүйсэн
Сэтгэлээс минь холдох тусам цэг болон бүдгэрч
Би өөрөө хэсэг навчтай хатсан мөчир болон хоцров
Нуурны толионд нулимс дусал болон бөнжигнөхөд
Нуурандаа л унадаг,энэ миний нулимс
Мэдэрч байна уу,хүү минь.

2008-06-17

***

Эмзэг энхэлхэн гуниг минь
Чи,миний зүрхэнд бий
Намрыг авч ирсэн мэт
Навч болон хийсэж байгаа.

Ганцаардал амссан шаналан минь
Чи,миний зүрхэнд бий
Намрыг үдэж буй мэт
Нүцгэрсэн мод болон гуниж байгаа.

2008-05-05

Тэнд...

Тэнд... Тэнд... Өнгө холилдсон зурагтай Өлмий дор гишгэгдэх эгшиг бий Тэнд... Хэн ч мэдрэхгүй мэдрэмжтэй Хуучин шүлэг шинээрээ бий Яг л тэнд... 2008-05-05

Тэндээс чи!

Тэндээс чи! Үүнээс илүү амьдрал байхгүй мэт санагдвал Үнэнч явсан өөрийнхөө сэтгэлийг далай гэж төсөөлөөрэй! Тэнд чиний өнгөрсөн бүхнийг бүтээлцсэн нөхөдүүд чинь бий Тэнд баярт дурсамжууд чинь нар болон мандсан байгаа Тэндээс чи! цөхөрсөн сэтгэлээ бадарсан итгэл болохыг харна Тэндээс чи! алдаж оносон бүхнээ эргэн цэгнэх цаг буйг мэдэрнэ Сэтгэл рүүгээ өнгийж хар!тэнд чиний гэсэн бүхэн чинь байгаа. Үүнээс цааш амьдрал байхгүй мэт санагдвал Үхэлд бэлдсэн бие сэтгэлээ тэнгэр гэж төсөөлөөрэй! Тэнд чиний болох болохгүй бүхнийг чинь хүлээж байгаа Тэнд чиний гашуунаас шүүсэн амт болгон бал болсон байгаа Тэндээс чи! итгэлийн чинь дөлөнд гэссэн ирээдүйгээ олно Тэндээс чи! амьдралынхаа зургыг өөрөө зурснаа харах болно Сэтгэл рүүгээ өнгийж хар!тэнд чиний гэсэн бүхэн чинь байгаа. 2008-05-04

***

Хар салхи тэнгисийг эзэгнэх шиг
Хүйтэн байна,энд
Тэнгэрийг зүсэх аянга
Тээр янагш нүргэлж байна
Яг энэ дотор...

2008-04-24

УРЛАХУЙН ШҮЛЭГ~

Урин салхи сэвэлзээд өвсний толгой цухуйж намайг урлана Учиртай амрагууд шувуудын түрүүчийг хүлээж намайг урлана Унасан газар эх орондоо тэмүүлсэн хүний үр намайг урлана Уярсан сэтгэл ухаарсан бодол хоёроороо өөрөө өөрийгөө урлана. Шинэхэн дэлбээлсэн цэцэгсийн үнэр анхилж намайг урлана Шүүдэр бөнжигнөсөн үүрийн туяа гийж намайг урлана Шүлэг бичиж суухын хүсэл сэтгэлийг минь эмхэрч намайг урлана Шөнөжин орсон борооны чимээгээр өөрөө өөрийгөө урлана. Нар мэт инээмсэглэсэн дотнохон харц намайг урлана Настай ээжийн минь бараа алсаас торойж намайг урлана Намба суух дөхсөн бодол минь толгойд эргэлдэж намайг урлана Навчис хөглөрсөн өдрүүдийн уянгаар өөрөө өөрийгөө урлана. Цантаж хүүрэгтсэн цонхны хээ хуартаж намайг урлана Цангинаж инээсэн хүүхдүүдийн баясал намайг урлана Цал буурал тэргүүнтэй аавын минь сургааль амилж намайг урлана Цас дарсан талд хөлийн мөрөө үлдээж өөрөө өөрийгөө урлана. 2008-01-03 Хөх~Эгшин бүлгэм

***

Шад бад хийx
Ийм дотно аяс
Зүрхийг минь норгоно.

2008-3-30

СЭТГЭЛИЙН ГАР~

Анх хөлд ороход минь гараараа дэмжсэн
Аав ээжийнхээ сайхан хайрыг нэг санаарай!
Амьдралд эхэлж хөл тавихдаа
Атгаан зангидаж битгий алхаарай!

Хөрж бээрсэн анд найзынхаа
Хөхөрсөн гарыг нь нэг атгаарай!
Нөхөрлөл итгэл дээр тогтдогыг
Найз чинь тэгэхэд итгэнээ.

Ядарч тэнхэл алдарсан нэгнийхээ
Ядруухан мөрөн дээр нь нэг алгадаарай!
Урагшгүй болсон бүхэн нь
Урамаар ахидагыг ойлгож ухаарнаа.

Хайрт ханийнхаа дулаахан гарыг нь
Халуун цээжиндээ нэг тавиарай!
Хал үзээгүй сэтгэл нь уярахыг
Хат суусан зүрх чинь мэдэрнээ.

Алаг үрийнхээ баяр баясгаланг
Атган барьж өндөрт өргөөрэй!
Алсдаа үр чинь сайн хүн болж
Ачыг тань хариулахыг харнаа.

Хөгшин бууралуудынхаа сэтгэлийг
Хоёр гараараа тулж түшээрэй!
Хүүхэд шиг болсон тэдний хайр
Ухааралд чинь дусал нэмэрлэхийг мэднээ.

Ер нь тэгээд зүдэрсэн бүхний
Эвэршсэн гарыг нь нэг бариарай!
Эв нэгдэлийн сэтгэл зүрх
Энэ хоёр гарт чинь буйг үзнээ.

Амьдралд таарах нугачаа болгоноо
Алгаараа та,эвлүүлж илбээрэй!
Аз жаргалд хүргэх түлхүүр
Арван хуруунд чинь бий шүү!

2008-02-27
Хөх~Эгшин бүлгэм

***

Түнэр харанхуй руу сэтгэл минь унаж буй мөртлөө
Гүн огторгуй руу дүүлж байгаа нь юуны учир билээ.

Хязгаарлагдмал байдалд сэтгэл минь эцэх мөртлөө
Хязгааргүй орон зайнд үл эцэх нь юуны учир билээ.

2008-02-26

***

Зүрх буруугүй хайр гэж байдаг болохоор
Зүүдэн учирал шиг бүсгүй чамайгаа ингэж бодлоо

Хэрвээ чи цэцэгхэн байсан бол
Хонхорцог дотор чинь зөгий болон шигдээд
Өдөр хоногыг мартаж дурлалд мансуурах байлаа

Хэрвээ чи усны шувуу байсан бол
Мэлтэлзэн инээмсэглэх нуурын мандал болоод
Давалгаагаараа бүүвэйлж зунжингаа эрхлүүлэх байлаа

Хэрвээ чи гариг байсан бол
Дагуул болон эргэлдэх жижигхэн ертөнц болоод
Мөнхөд,мөнхөд дурлалцах байлаа.
Зүрх буруугүй хайр гэж байдаг шүү,бүсгүй минь!

2008-02-25

***

Өт арзагнасан газар
Ялаа шавдагаас хойш
Өнчин мэт яв.
Шархлaж эдээлсэн махбодид
Шаналлахгүйг мэдcэнээс хойш
Ганцаардал мэт орш.
Алсаас гийх гэгээ
Агаарт замхравч
Амьдрал тэтгэх наран
Бий гэдэгт итгээрэй!

2008-02-04

Эх оронд минь!

Эх оронд минь!яг одоо

Зам дээр ургасан цэцэг шиг
Нөмөр нөөлөггүй
Ганцаардал үүрлэсэн байна
Эх оронд минь!

Улаан нүдлэсэн харийн ангуучдаас
Ухуулж онгичуулсан
Байгаль эхийн хэвлий үлдэж байна
Эх оронд минь!

Бууны хараанд онилогдсон ан шиг
Аврал энэрэлгүй
Аюул нүүрлэсэн байна
Эх оронд минь!

Ногоон цаасаар инээсэн харь хүний инээд
Эрээ цээргүй
Эх соёл,үндэс язгуурыг цавтуулж байна
Эх оронд минь!

Гал шиг дүрэлзэж чаддаг ард түмэнг минь
Басамжлал дээрэнгүйгээр
Гэр дотор нь доромжлож байна
Эх оронд минь!

Эцэгийн минь өвлөн үлдээсэн
Элэнц хуланцын минь газар шороог
Эрлэгийн нүдээрээ бузарлаж байна
Эх оронд минь!

Тиймээс
Эх оронд минь яг одоо
Эрэлхэг хөвгүүдийн минь
Ирлэгдсэн зүрх зориг хэрэгтэй!

Эх оронд минь яг одоо
Хөх үжин бүсгүйчүүдийн минь
Үнэнч зүрх сэтгэл хэрэгтэй!

2008-01-18

***

Урт хар үсээ эгэмээ дагуулан урсгаад
Учирч явсан үеэ санаг гэж бодоо юу?
Буйдхан хорвоогын өртөөнд нэгэн домог болж
Бидэн хоёул учирч сэтгэлээ хоршуулж явлуу?
Гил хар нүдээрээ өөдөөс харан инээмсэглээд
Гуниг хургаагүй сэтгэлээ нисэг гэж бодоо юу?
Үе үехэн санаа алдмаар сэтгэл минь хөнгөрч
Намс намс хийгээд цус минь алгуур урсах нь
Бүсгүй чамайг урьд өмнө хайрлаж явсан юм болов уу?
Бүдэгэрч баларсан домог цагаа олон амилж
Урьдах заяандаа чамайг хайрлаж явсан юм бол
Би гэдэг хүн чинь хэнбyгай байсан юм болоо.

2008-01-09

***

***
Чиний уруул
Намрын навч шиг
Яасан их гундаа вэ?
***
Сайхан бүсгүйн царайнд
Харц минь гулгахад
Нүцгэрэх ажээ.
***
Урд минь жим байлаа
Хөлийн мөргүй
Цас дарсан жим байлаа.
***
Харанхуйд нэгэн оч гялалзахад
Гэрэл гэгээ цацарлаа
Тэнд миний сэтгэл байлаа.
***
Энэ салхи юу эрнэ вэ?
Хаа нэг газpaac
Намайг үгүйлсэн юм болов уу?
***
Амрагаа хүлээсэн бүсгүйн
Зүрхний лугшилт
Цагны зүүний хэмнэлээр цохилно.
***
Ганцаардлын шарх амссан
Бүсгүйн сэтгэлд
Эзэнгүй нуур мэлмэрэх ажээ.
***
Зүүдэн шөнөөр гунигласан
Бүсгүйн харцан дээр
Сар гулгаж хононо.
***


2008-1

***

Чиний сэтгэл миний дотор амьдарч
Чин зүрхэнд минь сувд болон оршиж байна.
Амьдрал хэмээх энэ хөлгүй далайд
Алсыг зорихдоо жижигхэн завь хөлөглөн
Залуур нь болж явахад
Урам хайрласан хүчээр cэлүүр нь болж явсан
Чиний итгэл бидний итгэл байсан
Алдаж онох хорвоогийн гүн далайн ёроол руу
Аз жаргалыг хайн шумбан ороход
Сувдаан бусдаас харамласан хясаа мэт
Чиний сэтгэл миний дотор амьдарч
Чин зүрхэнд минь сувд болон оршиж байна.

2007-12

***

Дасаж ойртож болохгүй
Дэндүү хол орших хайранд
Сэтгэл минь даашинз мэт дэрвэxүй

Хязгаар үгүй зайнд oрших
Харц гялалзуулах одонд
Сэтгэл минь мэлc мэлc нaмилзaнa.
2007-12

ХҮСЭХҮЙН УЧИГААР~/бясалгал/

Огторгуйд од мичид хязгааргүй,тoo тоомшгүй оршдогын адил хүмүүний ЯЗГУУР СЭТГЭЛ-ээс үндэслэн гарах сэтгэлийн үрүүд тус бүрдээ цаашлан олон салбарлан ургах учир бас чиг саглагар мод мэт ажээ.
Хүмүүний тэмүүлэн амьдрах үйлээс хүсэл мөрөөдөл буй болдог ажаамуу.Хүсэл мөрөөдөл гэдгийг огторгуйд дүүлэн нисэх тэнгэрийн шувуу гэж нэрлэмээрээ.
Тэнгэрийн тэр шувуу хаа хүртэл нисэж,хаана буух,хэр их урт зам туулж,хэр их ядрах зэрэг үйлээс үүдэж хүмүүний хүсэл зорилгын их багыг илэрхийлж болмуй.Хүмүүний дотоод мөн чанарын утга нь ЯЗГУУР СЭТГЭЛ тул түүнийг зөв ухаанаар услан тэтгэж байвал хожимоо нас бие гүйцсэн саглагар мод болон ургаж тэнгэрлиг илчлэгийг өөртөө шингээх учир аливаа хүсэл мөрөөдлийг биелүүлэхэд амар болох буй за.

Хүслийн одыг сэтгэлдээн тээгээд
Хайрт чамайгаа орхиод явсан
Аз жаргалыг эрэн бадарчлаад
Алаг үрээ үнсээд явсан

Тэр өдөр бороотой байсан
Тэнгэр хүртэл уйлж байсан

Амталж үзээгүй жаргалыг
Алган дээрээ бөмбөрүүлнэ гээд
Хайрлаж байсан цэцэгээ
Харамлахын диваажинд цэнгүүлнэ гээд
Харь нутгын чулууг бараадсан

Тэр өдөр хэцүү байсан
Газар хүртэл хатуу байсан

Гэхдээ...
Он цаг биднийг орхиод л
Оломгүй амьдралд живүүлээгүй ээ
Эрээд олох жаргалаа
Эрмэлзэх хүслээсээ шүүрдэнэ.

Тэгэхэд...
Тэр өдөр халуун байх...
Тэнгэр хүртэл цэлмэг байх...
Тэр өдөр дотно байх...
Газар хүртэл зөөлөн байх...

Хүмүүний үйлдэж буй бүх үйлс ,үйл хөдөлгөөн нь хүсэл байдаг болохоор амьдрах гэдэг энэ үйл үгний мөн чанарт хүсэл мөрөөдөл оршдог ажаамуу.Хүрэх газар хол ойроос шалтгаалж хүсэл мөрөөдлийн тэмцэл өрнөхүйд хүмүүний зовохуй өдөөгдмүй.
Үнэ төлбөргүй зүйл хүмүүний орчлонд үгүй учираас зовсны дараа жаргал айсуй нь жам ажээ.

Өлсдөггүй сэтгэл гэж байдаггүй
Сэтгэлгүй өлсгөлөн гэж байдаг
Зовлонгүй жаргал гэж байдаггүй
Жаргалгүй зовлон гэж байдаг.

Хүмүүний орчлонд хүмүүний сэтгэл зовж,жаргахын мөн чанар хүсэл мөрөөдлөөсөө шалтгаалмуй.ЯЗГУУР СЭТГЭЛ өөрөө галтай гэгээлэг байваас аливаа хүсэл мөрөөдлөөс өдөөгдөн гарах зовохуйг зүдрэхийн хэмжээнд тавьж чадах болно.Ингэж чадваас зовох хүртэл сайхан амьдралын нэгэн утга нь болж чадахаас гадна өөрийн ертөнц дэхь уран зурганд чинь холигдсон нэгэн өнгийг бүрэлдүүлэх болно гэдэгт итгээрэй!
2007-07-12

***

Сайхан амьдралын минь гэгээтэй өдрүүдийг санагалзуулж
Салхивчаар орох нарны илчлэг намайг дулаацуулахуйд
Сүү үнэртүүлсээр хүү минь мөлхсөөр угтан ирэх нь
Сэргээх илч агуулсан дулаахан санахуйяа.

Балчирхан зөн совингоороо чихэртэй аав ирэхийг мэдэрч
Багтаж ядсан хөөрлөөрөө сүүн сэтгэлээ баясгахуйд
Бараан амьдралын зурааснаас гэгээтэй гэр лүүгээ яарах нь
Бахдах агаар оршсон хайрлан санахуйяа.
2007-03-16

Эцэс төгсгөлгүй...

Эцэс төгсгөлгүй эхлэл дунд би амьдарч байнам.
Эхлүүлсэн үйлс бүxэн маань өглөө болгон шинээрээ
Төгсгөл үгүй үйлс гэж байдаг бол миний амьдрал тэрээ.

Зогсошгүй цаг хугацаан дотор би амьдарч байнам
Хөхөөтэй цагны зүү цаг болгонд донгодох нь шинээрээ
Xopoм ч зогсохгүй цаг хугацаа бол миний амьдралaa...

2007-12

Чам шиг...

Шувуудаа үгүйлэх нуурын мандал толиодож
Ширтэн үгүйлэх харцыг нулимсаар минь цийлэгнүүлдэг
Чам шиг сэтгэл хаана байна бэ?
Өр зүрхэнд минь наран хиртэхэд
Өдрийн уртад инээмсэглэлээрээ нар болдог
Чам шиг сэтгэл хаана байна бэ?
Дуу болгоны дахилтанд түрлэг болдог шиг
Дэнхэл донхол аялахад урам минь болдог
Чам шиг сэтгэл хаана байна бэ?
Хаврын улирал намраар улиран солигдовч
Хуучин шүлэг шиг шинээрээ л байдаг
Чам шиг сэтгэл хаана байна бэ?
Сар наран ээлжлэн эргэлдэвч
Зуун жилийг нэг л өдөр шиг элээх
Чам шиг сэтгэл надад байна.
2007-12

Цас минь будар~

Өглөө сэрээд цонхоор харлаа
Өнгө шаргалтсан газрыг цас даржээ
Хуучирч байсан гунигийг минь
Хөвөн цагаахан цас шинэ өдрөөр сольжээ
Хүмүүсийн холихдог засмал замыг
Хөлийн мөргүй цас ариуханаар даржээ
Цонхны цаанаас гудамжыг тольдоход
Цэлгэр өдрүүд өмнө минь ирсэн юм шиг
Цэлийлээ сэтгэл минь...
Хуучин бүхнийг арилгах гэж орсон цас
Худал бүхнийг ариутгах гэж ирсэн юм шиг
Нэвсийлээ цас...цэлийлээ сэтгэл минь...
Цас минь будар,сэтгэл минь тэний.
2007-12

ГУНИГ ОРШИХУЙ /бясалгал/

Улиран одох цаг хугацаа намрын шувууд шиг зэллэн нисэн холдож,гагцхүү сэтгэлд минь хөнгөн гуниг сэвэлзүүлсээр сөдөө орхин одмуй.Аливаа зүйлс болон үйл хөдөлгөөнд янагшин дасахын үр хөврөлөөс гуниг үүсдэг нь энэ ажээ.
Сэтгэл,ой тойнд минь эргэн дурсагдах он жилүүд болон цаг хугацаан доторхи үйлүүд зэрэглээтэн алслан холдох эгшинд гунигыг минь сэдэрээхүйд орчлон хорвоо гунигтайяа.

Сэр сэрхийх салхинд далайн давалгаа сэрүүцэж
Сэтгэлийн мухард гуниг сэм сэмхэн ойчино.
Сэрүүцэж ханасан давалгаа эргээн давж баясахуйд
Сэтгэлийн мухараас гуниг үе үехэн сэдэрнэ.

Энэ хорвоогын бүх зүйлс,үйл хөдлөл болон тэр ч байтугай ертөнц огторгуй бүгд л гунигтай оршиж хүмүүний сэтгэлд янагшин үлдэж,сэтгэлээс үүдэх хөдлөлүүд болох гутрах,зовох,жаргах,гуних....бүр амгаланг мэдрүүлмүй.
Өнгө өнгийн холил болсон энэ хорвоо ертөнцөд хүн гээч нь хүсэж ирсэн үү?хүргэгдэж ирсэн юм уу?...ингээд л бодохоор нээг их гүнзгий санаа алдмаараа,гунил урсаж амьдрал үргэжилмүй.
Сэтгэлийн орон зай хязгааргүй огторгуй мэт ажээ.Хорвоо ертөнц дэхь бүх юмс,үйл хөдлөл болон түүний үр хөврөл бүгдээрээ цаанаа л гуниг агуулан оршсоор...Ертөнцийн бүхэл юмсын эхлэл буюу төгсгөл гунигтайяа.Би мөнх бус,мөнхийн юм гэж үгүй учираас цаг болж үйл ирвээс аливаа юмс хувиран өөрчлөгдмүй.Хүмүүний амьдралыг гуниггүйгээр төсөөлөх хэцүү,хoрoo ертөнцийн бүх юмс гунилаар урсана.Зөөлөн шиврэн шиврэх бороон дусалууд уйдааг минь нимгэлэхгүй ,харин гунигыг сэдрээдэг.
Жаргалтай сайхан байсан өдрүүд,мөч бүхнээ одоо эргэн санахуйд нээг их гуниг төрдөг ажээ.

Шиврэн орох бороотой миний сэтгэл шиврээд
Шимэн уух дарсаа барин суун гуниглахуйяа
Жаахан багын шохоорхол нүдний өмнөө зурагдаж
Жаргалтай гэнэн дурсамжууд бороотой адил шивэрнэм.
Цагын зүүний урсгал сэтгэл өвтгөмөөр хурдалж
Цагаан царайнаас илүү бүдэг инээмсэглэл чинь торохуйяа
Цайран алслах дурсамжууд чинагш үргэлжлэхгүй тасархад
Цонх угаах бороотой миний сэтгэл гунигланам.

Хорвоогын өнгө өнгийн холилоос гоо сайхныг ялган харж,тамшаалж хүртэх хичнээн сайхныг үгийн урлагаар илэрхийлэхэд бэрх ажгуу.
Гуниг бол нартай бороо орсны дараахи солонгын нэг өнгө мэтээ.ЯЗГУУР СЭТГЭЛ/өмнөх/-ээс үүдсэн хөдлөлүүд үйлийнхээ үрээр ирэх цаг хугацаа нь өөр өөр үед боловч гунигыг төрүүлдэг.
Хүмүүний оршихуйн мөн чанар болон ертөнцийн мөн чанар хоорондоо уялдаа холбоотой бөгөөд энэ бүхнийг таньсны эцэст гуниг төрөх нь зайлшгүй учир амьдрал хүртэл гунигтай.Тийм ээ амьдрал гунигтай,бас хорвоо ертөнц гунигтайяа.
Сэтгэл өөрөө тэнгэрлиг хүчин тул аливаа зүйлсд янагшин дасдаг ажээ.Янагшин дасахын үрээр мэдрэмжээрээ сэтгэл гунилыг урсгадаг.Үзэл бодол,санаа сэтгэл буруу байваас орчлон дахь гоо сайхныг олж харахгүй нь ойлгомжтой.Гуниг бол өөрөө гоо сайханлаг мөн чанарыг агуулж байдаг бөгөөд ертөнцийг гуниггүйгээр төсөөлөхийн аргагүй ажээ.
Хүмүүний төрөх,хүсэл зорилгооосоо болж зовох,оршин байхын тулд хувиран өөрчлөгдөж байдаг үзэгдэл нь сайхан боловч гунигтайяа.
Хөх-Эгшин бүлгэм
2007-6

Би...нулимс чинь болон дуслая!

Бараан үүлс хурж
Бүжин зүрх чинь хярcaн
Бүрзгэр өдрүүд ирэxэд
Айдаc xypгacaн цээжинд чинь
Би...зүрх чинь болон цохилъё!

Сэтгэл чинь туйлдаж
Сэмхэн унах навч мэт
Сэмэрч байхад чинь
Бүүдгэр зовлонг хугаслаж
Би...нулимс чинь болон дуслая!
2007-12

САРНЫ ШҮЛЭГ~

Бүүдгэр шөнө....
Урсаж дуусах дөхсөн
Лааны гэрэл
Өрөөг чадан ядан гэгээ татуулахуй...
Модон ширээ...
Монютерийн өмнө яруу найрагч
Үнэн худал,харанхуй гэгээг
Бүүдгэр шөнөтэй ярилцаж
Ертөнцийг ухан ухааран ухаарахуй...

Миний төсөөлөлд ийм нэгэн төрөгдөл шүлэг буунам.Хар худал,хар харанхуйг үнэнгээр ирлэж гэрэл цацарсан шүлэгээ тэрлэхдээ дээрхи мөрүүд шиг яг л бүүдгэр шөнөөр лааны бүдэгхээн гэрэлд сууж,магадгүй энэ бүхэнд нь саран авхай тусалдаг ч байж мэдэх,тэгээд ч өөрийн бодож бясалган байж тэрлэсэн шүлгүүдээ САРНЫ ШҮЛГҮҮД хэмээн нэрийдсэн өөртөө дэндүү ахадсан гэмээр хүсэл тэмүүлэлтэй яруу найрагч Ц.Бямбажаргалийн тэрлэсэн шүлгүүдийн тухай өөрийн төсөөлөлөө буулгая.

....Өнгө алаг хорвоогийн хөрсөнд өөрийн мөрөө таталсан
Өнгөрсөн үлдсэн мөрөн дээр минь өнгө өнгийн цэцэг
алагласан
Өчигдөр үлдээсэн мөртэйгээ өнжөөд уулзах тавилантай
Би үйлэндээ дарлагдсан, би нүүдэлээ
Зурагдсан тавилангаа хөглөж
Зүрхэн шаргал навчсын талд хаваржиж
Зөөлөн салхинд бөхийх нялх цэцэгсийн аглагт намаржиж
Зөн минь амилах гэгээн зүг рүү
Зүрхний хэмнээгээр нүүж яваа ,би нүүдэлээ

Тийм ээ тэр өөрийнхөө НҮҮДЭЛ хэмээх шүлэг шигээ нүүж яваа.Аливаа зүйлс бүгд л өөрчлөгддөг хорвоогын жам.Чулуу хүртэл байсан хэмжээнээсээ хорогдож,гөлийж мөлчийдэг шиг хүн бас хэмжээнээсээ намсаж үрчийж хорчийдог болохоор шүлэг шигээ үйлэндээ дарлагдаж,тавилангаа хөглөж,зүрхэн талд хаваржиж,цэцэгэн дунд намаржиж гэгээ татсан зүг рүү нүүж яваа найрагчаа.Бардам өнгө аястай шүлгэн дотор нь өөрийн үйлдэх үйлэндээ эзэн байгаад зогсохгүй тавилангаа хөглөж гэгээн зүг рүү нүүхдээ зүрх сэтгэлийнхээ дуудлагаар нүүж яваа харагдана.

...Алдаа хийгээд зовлонгын үзүүрт гэгээ сүүмэлзэвч
хорвоо чимээгүй оршино
Амгалан маргаашийн замыг бурхан мянгантаа сургавч
хорвоо чимээгүй оршино
Нарны доор ижийн сэтгэл ижилгүй ундравч
хорвоо чимээгүй оршино
Нүгэлийн жавраас буяны гэгээ рүү нүүдэллэх жим үе үе балравч
хорвоо чимээгүй оршино
Харин би ...Тавиланд минь юүлэгдсэн насаа чимээ болгон хөгжимдсөөр төгсөнө.

Хуурмаг бүхэн үнэнтэй арсалдаж,харанхуй гэгээтэй өрсөлдөвч эцэст нь хоосон ажээ.
Хар өнгөн дээр цагаан өнгө холиход уусаад алга болдог ч харанхуйд гал зурахад гэгээ татдаг билээ.Иймээс хорвоо чимээгүй оршино.Бас л САРНЫ ШҮЛЭГ...шиг өндөрөөс тэрлэжээ,энэ ХОРВОО ЧИМЭЭГҮЙ ОРШИНО...

Хуучин дэнлүү эцсийн удаа асах шиг тийм тод сартай би хонолоо
Хөгжимийн тайлшгүй хэлээр хүүрнэх тийм яруухан сартай би хонолоо
Хүсэлийнхээ тухай нулимсаараа бичсэн шүлэг шиг тийм өнчин сартай би хонолоо
Хорвоогийн нүгэлийг нимгэлэх шидтэй тийм гэгээхэн сартай би хонолоо...

САРНЫ ШҮЛЭГ-ийг нь уншаад доорхи хоёр мөрт төрлөө.
Уянгалаг яруухан шүлэг саранд би уншиж өглөө
Ухаан бодол минь утаа мэт хөвөрсөөр сар луу ууслаа.

Сарны шүлэгтэй яруу найрагч яруухан сартай хонохлоор хорвоогын харанхуй гэрэлтэж,өөрөө ертөнцийн тайлал болдог нууц нь юунд оршном бэ?
2007-12

***

Гол мөрөн тэнгисийг далай болгох гэж урсдаг юм
Гэтлэх зовлон хүслийг суварга босгох гэж хясдаг юм
Уул толгод алсыг овоондоо багтаах гэж оршдог юм
Учирах зовлон хүмүүнийг хүн болгох гэж зүдэрдэг юм.
2007-12

***

Шаргал навчисаараа сэтгэлд минь хөглөрсөн намар
Шижирлэг гунигийг зүрхэн толионд зурчихаад
Ширхэг ширхэгээр нэвсийн унах цаснаар
Шинэхэн дурсамжаар гунигийг минь бүдгэрүүлэх хэрэг юун.
2007-11

ЦЭЦЭГ~~

/Ханьдаа зориулав/

Зүрхэндээ би цэцэг тарьсан
Зүйрлэж өгүүлэхийн аргагүй
Зүлэг зулан ургуулж
Заяагаа гоёх цэцэг тарьсан
Харанхуйгаас холхон гэгээ бараадуулж
Хүйтэнээс зайтай халуухан зүрхэндээ
Хайрын усаар усалж
Хувь тавилангаа гоёх цэцэг тарьсан
Хар үгэнд амархан гоморхдог
Хатуу үйлэнд өнгө нь гандаггүй
Бие сэтгэлийг минь үүрд гоёх
Байгалаас заяасан эгэл цэцэг тарьсан.
2007-11

Амьдрана гэдэг...

Эрч хүчээрээ амьдралаа тордох нь өөртөө өгөх шагнал юм./хүүдээ зориулав/

Амьдрал гэдэг уртхан
Алхамын зайтай богинохон
Аавын гэрт байхдаа
Агаар цэвэр тунгалаг
Амин зүрх сэтгэл
Амгалан тайван аниргүй...
Аавын дайтай болоход
Амьдралын харгуйгаар бадарчилна
Алинаар нь явахаа мэдэхгүй
Зөрөг жимүүд зөндөө.
Заяа ядрах үеүүдэд
Зовлон чамтай нөхөрлөнө
Зүүдэлтэй тэнгэрийн дор
Амьдрана гэдэг...уртаа
Алхамын зайнд байдаг
Амьдрал гэж бас буй
Анивчихын төдийд өнгөрчихдөг
Аз жаргал гэж бас буй
Заяа түших үеүүдэд
Жаргал чамайг ивээнэ
Зүүдэлгүй тэнгэрийн дор
Амьдрана гэдэг...богинохон.
2006-10

БИ~~

би~~~
Ээжийнхээ энгэрээс гийсэн сүүн цацалхан байсан
Элэг зүрхээрээ холбогдсон хүйн амьтай байсан
би~~~
Аавынхаа яснаас нимгэлсэн дусал тамирхан байсан
Алаг зүрхнээс нь цохилсон цаашдын лугшилт байсан
би~~~
Дэгдэж харайсан туулайн гэнэхэн харц байсан
Дүрэлзэн асах дөлний цэнхэр туяа байсан
би~~~
Талын онгодыг эзэрхэгсэн сэрүүн салхи байсан
Танхил бүсгүйн хайранд уянгын бадаг байсан
би~~~
Худал хуурмагын салхинд хатаагүй эсхэн байсан
Хүний сэтгэл өвөрлөсөн жинхэнэ яс байсан
би~~~
Эргэх хорвоо ертөнцдөө янагшин дассан сэтгэл байсан
Ээжийн хайранд угаагдсан сүүн цагаан дусал байсан
би~~~
Шувууны тэмүүлэн туулах замын дэвэлт байсан
Шүлгээр бүтээгдсэн ухаарлын утга учир байсан

би~~~
Ганцхан туулаад өнгөрөх амьдралын харгуйд ''ХҮН''байхсан
Ганхуулж бүдчүүлсэн шуурганд цуцашгүй ''НЭГЭН''байхсан
би~~~
Галав юүлэхэд харвах одны зурвасхан гал байхсан
Газартаа эргэж дэлгэрэх вансэмбэрүү цэцэг байхсан
би~~~
Бурхан гуйсан ч харамлахаар нутгынхаа ''ЗЭВ'' болж явсан
Билэгт өвөг дээдсийнхээ хойчын ''ИЛД'' байхсан.
2006-07-03 Сөүл

***

Сэтгэлийн нарийн зурвас руу яруу эгшиглэн урсаад
Сэргэж ядах биенд минь нэгэн чавхдас хөглөгдөхөд
Бодол санааг минь эргүүлэх униар татуулсан байна
Бүсгүй чиний уянганд сэргээх увидас байлаа.
2006-4-11

ЧИ~

Эгэл чиний араншин эгдүүтэй бөгөөд зөрүүд
Эелдэг чиний хайр хурц бөгөөд уян
Танхил чиний төрх энгийн бөгөөд тод
Туяхан чиний сэтгэл уяхан бөгөөд хатуу
2000он

Дөрвөн мөртүүд~~

Анхалж чамайгаа хараад
Алдрах сэтгэлээ бариагүй ээ
Андуурч чамайгаа таниагүйдээ
Атга зүрх минь догдолсон.
* * *
Булиглах сэтгэлийн хайрын дуудлагаар
Бусдаас түрүүлж онцолж дурлаад
Баялаг дурлалаар зүрх минь шархтахад
Бурханаас чамайг надад өгсөн.
* * *
Дэнсрэх дурлалыг минь
Дэлгэр зунтай хослуулаад
Дэндүү төрсөн чи минь
Дэлбээлүүлж өгсөөн,хайрыг минь
* * *
Ее сайхан чиний харцанд дальдраад
Ее гоо төрсөн чиний өмнө сөхөрнөм
Ее гэнэн чиний хайрын үгсэнд сүвлүүлж
Ее булбарай чиний уяхан биенд шингэнэм.
* * *
Саруул хорвоод солонгорох цэцэг шиг
Сайхан чи бүхнээс өнгөлөг юм
Сэвэлзэх дурлалыг чи минь өдөөж
Сэтгэлд минь нэг л дотно юм.
* * *
Налайн дүнсийх уулс минь
Нөмөрлөн ээгээд таатай даа
Насны түшигтэй хань минь
Намайгаа хайрлаад жаргалтай даа.
* * *
Төгс гэгээн соёолох дурлалаа
Та миний сэтгэлд тарихад
Танхил чиний түгээх хайрыг
Тогтож хүртэх нь юутай сайхан.
* * *
Сэвэлзүүр салхины илбээнд
Сэтгэл нэг л дэнсрээд
Сэрүүн агаарын жихүүдэсэнд
Санагдаад байна даа,чи
* * *
Түлхэх татах энэ л амьдралыг
Туулан дотносох ханьтай хүн дээ,би
Тэнхээ сульдаад тэргүүн бууралтахад
Тэвэрч тойлох үртэй хүн дээ,би
* * *
Чин сэтгэлийн үгээ
Чимэглэж нэг бичихсэн
Чулуу болох шүлэгээ
Чангаруулж нэг бичихсэн.
* * *
Шиврэн орох бороон дуслаар
Шимшрэх чинийхээ сэтгэлд
Шүлэг найрагын бадагтай
Шим болон нэвчье.
* * *
Алдаж алхвал аваад урсгадаг
Амьдрал хэмээх энэ урсгал голд
Хатуужил үзсэн нь сөрж зогсдог юм
Харин цөөхөн нь урагш алхдаг юм.
* * *
Ариун хөдөлмөрөөрөө хөлсөө урсгаад
Алгаа дүүргэж ачыг тань хариулъяа
Амьдралын төлөө сөхөрч үзээгүй
Аавынхаа ачыг хүү нь хариулъяа.
* * *
2006-5

***

Монгол гуталаараа дэлхийн талыг
Мөрөөрөө тамгалсан хөх цэрэг
Тэнгис их далайн эрэгт тулсан
Туургат Монголийн морьт цэрэг
2006-5
Хөх-эгшин бүлгэм

ЧИ~

Тод чиний төрх сэтгэлд минь бүдэгхэн дөл
Танхилхан чиний бие харцанд минь балчирхан хүүхэд
Эгэл чиний араншин тэрхэн үедээ эрх танхи
Энхрийхэн чиний үгс энэ л биений минь мөрөөдлийн гүйдэл.
1991.Улаанбаатар

ХЭЦҮҮЕЭ~

Амтыг амсахгүйгээр мэдрэх хэцүүеэ
Амьсгалахыг агааргүйгээр төөсөөлөх хэцүүеэ
Айл гэрийг тооногүйгээр босгох хэцүүеэ
Амьдралыг гуниггүйгээр өнгөлөх хэцүүеэ.
2005-12

***

Бурхантай би ярьж үзлээ
Билгийн нүдээр шүтээнээ харлаа
Өөрөө өөртөө бурхан юм байна
Өнөөх шүтээн нь би юм байна.
* * *
Хайрт чамайгаа хайрлан дурсахад
Халуун зүрхэнд нэг л сонин
Сайхан нутагаа санан дээдэлхэд
Сэтгэл сэргээд бас л сонин.
* * *
2006-1

Нулимс~~

Нулимс үүлэн тэнгэрээс орсон хур юм уу
Нуугдаж байгаад урссан сэтгэлийн горхи юм уу
эсхүл...
Шаагин орох борооноор тунасан ус юм уу
Шимширч байгаад тайлсан сэтгэлийн гунирхал юм уу.
2006-07-03

БИ~~

Үнэн худалын зааг дээр ухааралын чимээг сонордож
Үүлгүй тэнгэр,газарын завсарт насаа үйж дуусна
Нар сарны хооронд шүлэгээ тэрлэн бодлогширч
Нүгэл буяны дэнсэнд тавилангаа зовоож жаргана.
Хөх-эгшин бүлгэм
2006-09-23

ХАЙРЛАХ УЧИР~

Амьдралд хөл алдаад,хөлчхүүхэн алхах учир
Амьддаа хайрлах хүмүүн надад олон
Дурлал дарс хоёрт хордож,халамцуухан гуйвах учир
Дурлалдаа галзуурч хайрлах хүмүүн надад ганцхан.
2006-06-02

ТЭНГЭРЛИГ ОРШИХУЙ~

Тэнгэрийн өнгө дээрээс буулаа
Цээж дүүртэл амьсгалж,сэтгэл нялхарлаа
Тэнгисийн их ус цалгих шиг болж
Тэнгэрийн өнгө сэтгэлийг минь будлаа
Сэмэрсэн ч бай,сэргэсэн ч бай
Сэтгэл минь тэр чигээрээ тэнгэрлиг оршном
Тэнгэрлиг байна,сэтгэл мину
Хөх огторгуйд тэнгэрлиг гэгээ гэрэлтэж
Хүний цээжний гүнд тэнгэрлиг сэтгэл оршном
Ижийн минь энгэрээс тэнгэрлиг хайр урсаж
Тэнгэрлиг оршном,би
Хөх чононоос илүү хийморьтой байж
Тэнгэрлиг жавхаанд би шунаж амьдарнам
Тэнгэрлиг байна,сэтгэл мину.
2006-05-14

ШҮЛГИЙН ТУХАЙ~/бишрэл/

Сэрчигнэн үлээх салхи сэр сэрхийж хөл доорхи өвсийг илбэхүйд сэтгэл минь хөнгөхөн салхи мэт хөвсөлзөхүй яруу найраг мэтээ.Хорвоо ертөнцийн гоо сайхан нүдэнд торогдож,чихэнд сонсогдож,үнэртэж,мэдрэгдэж,хүрэлцэхүйд сэтгэл өөрөө шүлэгч болдог буйзаа.
Хорвоогоос гоо сайхныг ялган тамшаалж хүртэх нь сансар огторгуйн энерги чиг санагдахуй шүлэгч хүн өөрөө энгийн биш нь лавтайяа.
Яруу найраг нь сэтгэлээс үүдэж бодолоос ундардаг.Өнгөөр илэрхийлбэл болор тунгалаг мэт ажээ.Сэтгэл гэдэг нь өөрөө хязгааргүй,гүн гүнзгий,огторгуй мэт оршиж тэнгэрлиг хүчинг агуулж байдаг болохоор шүлэг яруу найраг нь санаашрал,тайлал,сүүрс алдалт...зэрэг сэтгэлийн хөдлөлүүдийг агуулсан байдаг.

Бороо орсоор л...
Бодол минь надтай ханьсаад л...
Үнэндээ сэтгэл минь хонхолзоод л...
Үүгээр түүгээр явax хүмүүсийн алхааг сонжоод
Үрчийлгэж шидсэн цаас норохыг харан
Дотогшоо урсаж ядах
миний бодол надтай ханьсаад л...
Бороо орсоор л байх юм
Бодол минь надаар даажигнасаар л байх юм
Үнэндээ сэтгэл минь хонхолзоод л байх юм
Үнсээд явсан танил бүсгүйн төрх бүдгэрээд
Үрчийлгэж шидсэн цаас хатахыг харан
Дотогшоо урсаж дууссан
миний бодол дарайсаар л...
Бороо орсоор л...
хэзээ зогсохыг,мэдэхийг би үл хүснэ
Бодол минь надтай ханьсаад л...
хэдийд халихыг,хэзээч би үл хүснэ
Үнэндээ сэтгэл цадсан,миний сүүрс алдалт.

Сэтгэлийн өнгө давтагдашгүй өнгө чанарыг агуулж байдаг тул шүлэгч хүн бүр өвөрмөц ертөнцийг буй болгож чаддаг билээ.Тэрхүү ертөнц дотороо шүлэгч бээр өөрөө бодитоор оршиж байдаг бөгөөд мөн шүлэгэнд нь бусдын сэтгэлийг анагаах увидас давхар оршиж байдаг буюу.

Шүлгэн дотороо би өөрөө байдаг
Өөрийнхөө тухай шүлгээн тэрлэдэг
Шүлгэн дотор минь чи минь байдаг
Чинийхээ тухай шүлгээн тэрлэдэг
Шүлгэн дотор минь аав эжий минь байдаг
Аав эжийнхээ тухай шүлгээн тэрлэдэг
Шүлгэн дотор минь эх орон минь байдаг
Эх орныхоо тухай шүлгээн тэрлэдэг
Шүлгэн дотор минь шүлэг байдаг
Шүлгийн тухай шүлэг тэрлэдэг

Шүлэг, яруу найраг бичнэ гэдэг хүн бүрийн хийх үйлс биш боловч шүлгийн ертөнцөөр аялаж,тэндээс сэтгэлийн гайхалтайяа мэдрэмжийг олж авахуй шүлэг тэрлэсэнтэй эн дүйцэхүйз үйл болно.
Хорвоо ертөнцийн бүх зүйлс,үйл хөдөлгөөнөөс үүдэн гарах болон оршиж буй бүхнээс гоо сайхныг шүүн харан хүртэхүйд сэтгэлээ чагнаж шүлэг тэрлэх үйлс нь сайн үйлс ажээ.
Хорвоогын наран мандан жаргах мөчүүд ээлжлэн эргэлдэж,цаг хугацаа улиран холдох энэхүү эгшиндээ шүлэг уншиж,тэрлэж суухуй юутай сайхан вэ?

2007-7

НЭГЭН ЕРТӨНЦ~/бясалгал/

Энэ орчлон...эгэлгүй энэ сайхан орчлонгийн гоо сайханд татагдах төгсгөлтэй аялал маань хэзээнээс эхэлсэн юм бол оо.Сав ертөнцөд үүсэж гадаад орчлонг дээрээс харах гайхалтайяа гоо мэдрэмж,хамгийн...хамгийн...гэж дуу алдмаар аниргүй тоос үгүй ертөнцөд буй болжээ.Эрдэнэт хүмүүн болж ижийгээсээ төрөхүйд хайр намайг зөөлхөн угтаж аваад алаг үрдээ хиргүй хайраа ангир уургаараа дамжуулан амлуулсан тэр торгон мөчлөгтэй үеэс хорвоогийн гоо сайхан солонго адил ээж бид 2 ын дээгүүр татсан билээ.Амгалан аниргүйн дунд оршин ижийнхээ мөөмийг амлахуйд ижийн минь зүрхний цохилт орчлонгийн хамаг сайн сайхныг дуудах шиг бас орчлонгийн гоо сайхныг сэрээх шиг түг...түг...лугшиж байсан.Зүрхний цохилтоор аугаа их хайрын мэдрэмжийг биеэрээ амсаж буй тэр агшин аниргүйн дундах дулаахан гоо сайхан байсан бөгөөд төгсгөлтэй аяллын минь хамгийн сайхан нь байсан.Эндээс ингэж л орчлонгийн гоо сайханд соронзон адил татагдах миний аялал маань эхэлсэн юм.Эцэг эхийн хайраар хүүхэд нас минь гоо ертөнцөд сүүгээр ундаалж эргэн тойрон бүх юмс үзэгдэл хийгээд үйл хөдөлгөөн цав цагаанаар оршиж орчлонгийн бүх л гоо сайхан нартай бороо шиг над дээр асгаж байсан юм.Ижийгээс минь урссан аугаа их хайрын гоо сайхан өгүүлшгүй их бөгөөд хамгийн цагаан гоо мэдрэмж билээ

Ижийн минь сэтгэл
Энэ насныхаа жаргалаар
Эгэлгүй урсаж
Эрх үрдээ цутгадаг билээ

Орчлонгийн орон зайд намайг хүн болгосон аав ээжийнхээ ач буянг юугаар ч төлж баршгүй.
Нэг...хоёр...гурав гэж тоолохын хооронд хүүхэд нас минь өнгөрч хүн болж явах юутай богинохоныг мэдэрсэн тэр үеэс л би өөрөө өөрийгөө таньж түүгээр дамжуулан орчлон дунд далдлагдсан нуугдмал ертөнц дэх гоо сайхны эрэлд орсон юм.Энэ хорвоогийн нэгэн орон зайд явагч хүн би бээр өөрөөрөө орчлонг буй болгож нэгэн өөр давтагдашгүй сондгой өнгө болон солонгорох гэсэн бяцхан бөгөөд богинохон гоо сайхныг хайх эрэл аялалаа эхэлсэн.Энэ бол мөр гарсан зам байж болно,гэхдээ миний өөрөөрөө эгшиглэх сонголт болсон юм.

БИ
Зөөлөн гуниг болж урсана
Зуурхан уйг
Зүрхээрээ зулж
Заяа ядарч дуусахад
Зовлонгоос минь үлдэж хоцрох
Зөөлөн гуниг болж урсана
БИ
Аниргүй жаргал болж урсана
Алаг өдрүүдээ
Алгаараа элдэж
Айдас минь үргэж арилахад
Атганд үлдэж хоцрох
Аниргүй жаргал болж урсана
БИ
Зүрхэндээ зулсан гунигаа
Зол гэж
Лугшиж урсах жаргалаа
Заяа минь гэж итгэнэм

Хүн гээч нь өөрөө өөрийгөө таних явдал нь цаашид гадаад ертөнц рүү тэмүүлэх хүсэл зорилго нь нэмэгдэж байдаг байна.Хүн гэдэг нэртэй өөрийгөө таниагүй ямар олон амьтан хийгээд араатaнгууд нэгэн орон зайд багталцаж,орчлонг дүүргэдэг юм бол оо
Тэд орчлонгийн гоо сайхныг энэ богинохон өдрүүддээ мэдэхгүй явсаар нэгэн үе улирах нь юутай харамсалтайяа.Тархи хоосон хийгээд сэтгэл хоосон байх нь сохор хүнтэй ижил бөгөөд орчлонгийн гоо сайхны давтагдашгүй торгон мөчлөгүүд,сэтгэл зүйн ариун сайхныг яаж олж харахсан билээ.
Хүмүүний орчлонд өөрийн ертөнцийг буй болгож,орчлонгийн гоо сайханд хүрэлцэн амьдрах нь юутай гайхамшиг.Өглөөний наран урьд урьдаxаaсаа илүү ер бусын мандаж,болжмор шувууд шүлэг унших мэт жиргэн нисэцгээх нь шинэ өдрийн гоо сайхныг магтан зарлаад хүмүүний сэтгэлийг хаа нэг тийш хөглөн уяраах илбэ шид оршин байдаг энэ орчлонд би хүн болж төрсөн минь бахархмаараа.

2007-04-19

НАМРЫН ТУХАЙ~/бодрол/

Намрын уйтай өдрүүд газар дэлхийг минь шаргал навчаараа дэвсэн хучихуй энэ
хэдий нь миний сэтгэлд танил болсон янагшин үлдсэн гуниг,гунигаараа
хөвөрсөн намрын шаргал өдрүүд ажээ.Намрын улирал гэхлээр л гунигтай
санaгддаг сэтгэгдэл нь насны минь онцлог болоод хүн эх байгаль хоёрын
хоорондын шүтэн барилдлагатай холбоотой буюу.
Намар болохоор л өнгөрөн одох цаг хугацаан доторхи үйл маань дурсамж
болоод усны шувуудтай улиран одохуйяа сэтгэлд нэгэн гунигийг үлдээдэг
ажаамуу.
Хүмүүний сэтгэл цаг хугацаатай уялдаж хувиран өөрчлөгдөхүйеэ,хүн намартаа нэг гуниж,өвөлдөө нэг тайтгарч,хавартаа нэг хөгжиж,зyндаа нэг залууждаг мэтээ.Навч шарлаад л навчис нэг нэгээрээ газарт хөглөрөхүй хүмүүний сэтгэлийг хөглөхөөс гадна өмнөх амьдралаа эргэн эргэн харж дурсах нь намрын өнгө гэлтэй.
Энэ бүхэн нь намрын улиралийн гоо сайхан хүмүүний сэтгэлд гийж байгаа нь энээ.

Намар болжээ,навчис шаргалтаад
Надаас холдох дурсамжууд өнгөө алдмyй
Шаргал наран манджээ,уулсын оройг дөнгөн ээж
Шаагин орох бороо гуниг асгамуй.
Хөл дор навчис шир шар хийгээд
Хөнгөхөн салхи нүүрийг минь илбэж
Санаанд хоцорсон дурсамж минь шаргалтаад
Сэтгэл дотор минь намар болжээ.

Намрын улиралд би дуртай.Яагаад ч юм сэтгэл минь тасран ойчих навчис лугаа хөнгөхөн хөвөөд л...гоо сайханлаг гуниг мэдрэгддэг болохоор намрын улирал сайхан.
Шаргал наран ээж өвсний толгой гандахуйд хаа нэгтээ царцаанууд цаг цаг гэж авиа гаргах нь намар болжээ гэж хэлээд байх шиг санагддаг.Намар болоход хүний бие организмыг өвөлд бэлтгэж,цаанаа сэтгэл санааг хүртэл засдаг мэтээ.Хүмүүний сэтгэл намрын улиралд илүү тайтгардаг ч юм шиг...сэрүүн салхи нь хүртэл гүнзгий амьсгаа авхуулж ,тасран ойчих навчис бүх юмны эхлэл мэт шиврэн унахуй цаанаа л гайхалтайяа.Дараа жилийн намар удахгүй болно доо,тэр үед бас цээжний гүндээ зөндөө дурсамж цуглуулаад ,гунигаар дэвсээр халуун орныг зорих усны шувууд шиг дурсамжууд минь холын холд бүдгэрэх байх даа.

2007-9